Wypadki i odszkodowania / Czy w sprawach wypadków drogowych dopuszczalne jest wykonanie prywatnej opinii biegłego?
W sprawach wypadków drogowych opinia powołanego przez sąd biegłego, ma często kluczowe znaczenie dla ostatecznego rozstrzygnięcia. W praktyce wielokrotnie spotkałem się z problemem w jaki sposób podjąć konstruktywną polemikę z opinią biegłego sądowego, która nie tylko jest niekorzystna dla reprezentowanej strony, ale pozostaje w jawnej sprzeczności z naszą wiedzą i doświadczeniem.
Po co w sprawach wypadków drogowych zlecamy opinie prywatne?
Sąd zasięga opinii biegłych wówczas, gdy stwierdzenie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia wymaga wiadomości specjalnych (art. 193 par. 1 kpk). Jeżeli nie zgadzamy się z treścią opinii możemy wnieść do niej pisemne zastrzeżenia, jak również domagać się wezwania biegłego na rozprawę celem wydania opinii uzupełniającej, albo wyjaśnienia sprzeczności.
Często jednak aby skutecznie podważyć opinię osoby dysponującej specjalistyczną wiedzą i narzędziami (programami komputerowymi, tabelami, itp.), również musimy uciec się do pomocy specjalisty z danej dziedziny. Taki „prywatny” biegły, może pomóc znaleźć luki w obliczeniach i sposobie rozumowania biegłego sądowego. Co więcej jeżeli jest biegłym z listy biegłych prowadzonej przez prezesa Sądu Okręgowego i osobą szanowaną w swoim środowisku, jego opinia może oddziaływać mocą jego autorytetu, na biegłych sporządzających przyszłe opinie w sprawie.
Czy opinia sporządzone na zlecenie strony jest opinią biegłego?
Z perspektywy sądu opinia prywatna nie jest opinią biegłego, nawet jeżeli została sporządzona przez osobę wpisaną na listę biegłych sądowych. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 1989 r. sygn. II CR 310/88 „oświadczenie rzeczoznawcy opracowane na zlecenie strony i przez nią złożone do akt sprawy nie jest – choćby był on wpisany na listę biegłych sądowych – opinią biegłego, lecz ma charakter twierdzenia strony”.
Czy sąd może odmówić dopuszczenia dowodu z opinii prywatnej?
Uważam, że nie. Kodeks postępowania karnego nie zawiera żadnego przepisu zakazującego dopuszczania dowodu z opinii prywatnych, co więcej zgodnie obowiązującą w procesie karnym zasadą prawdy materialnej, sąd ma obowiązek dopuścić każdy dowód, który pozwoli na ustalenie stanu faktycznego sprawy.
Zatem pomimo tego, że opinia prywatna nie jest w rozumieniu przepisów postępowania „opinią biegłego”, sąd nie powinien jej zignorować i odmówić zaliczenia jej w poczet materiału dowodowego sprawy.
O tym, że wskazana przeze mnie koncepcja jest słuszna, świadczą także wybrane orzeczenia Sądu Najwyższego – przykładowo w wyroku z dnia 4 lutego 2003 r. (III KKN 494/00) Sąd Najwyższy wskazał że: „w świetle ustawowej regulacji trybu powoływania biegłego oraz przeprowadzenia dowodu z opracowanej opinii – pozaprocesowa opinia biegłego zgodnie z ustaloną praktyką sądową nie może stanowić dowodu będącego podstawą oceny, bowiem dowód ten nie został przeprowadzony w sposób przewidziany przez kodeks postępowania karnego. Mimo to nie można takiego dowodu pominąć, zawiera on bowiem informację o dowodzie, który nie jest bez znaczenia dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.”
Czy opinia prywatna powinna być wykonana przez biegłego z listy?
Wszystko zależy od tego czemu taka opinia ma służyć. Jeżeli chodzi jedynie o to, aby pomóc w przygotowaniu zastrzeżeń do dotychczasowej opinii i ew. pytań do biegłego sądowego na rozprawę, to tego rodzaju pomoc może być udzielone przez dowolną osobę legitymującą się odpowiednią wiedzą i doświadczeniem. Jeżeli natomiast chcielibyśmy przygotować całościową „kontropinię”, która miałaby zostać zaliczona w poczet materiału dowodowego, to dobrze byłoby aby sporządziła ją osoba wpisana na listę biegłych sądowych – wówczas oprócz treści opinii będzie także oddziaływała mocą autorytetu osoby, która ją sporządziła.
Czy warto zlecać wykonanie opinii prywatnej?
Zawsze jestem zwolennikiem podejścia zdroworozsądkowego i świadomej kalkulacji potencjalnych zysków i kosztów. W sprawie błahej, angażowanie znacznych kwot na prywatne ekspertyzy może często mijać się z celem. Co innego, jeżeli na szali znajdują się wolność, możliwość prowadzenia pojazdów, albo wysokie odszkodowanie. Warto też pamiętać, że opinie biegłych potrzebne są tylko tam, gdzie wymagane są wiadomości specjalne, zadaniem biegłego nie jest natomiast interpretacja przepisów, ani gromadzenie materiału dowodowego.